KOŚCIÓŁ PW. PRZEMIENIENIA PAŃSKIEGO W GARBOWIE
META KODU QR TABLICY:
KOŚCIÓŁ PW. PRZEMIENIENIA PAŃSKIEGO W GARBOWIE
Historia pierwszego kościoła w Garbowie sięga początków parafii, czyli 1. poł. XII w. Z biegiem lat drewniane, zniszczone budowle odbudowywano, zmieniając niekiedy przy tym ich lokalizację.
Ponieważ garbowska parafia obejmowała ogromne tereny, poprzedni kościół pw. św. Wojciecha wybudowany w XVI w. i rozbudowany w XVIII w., stawał się zbyt mały. W poł. XIX w. zaczęto myśleć o budowie nowego kościoła na miejscu dawnego cmentarza. Po wielu perypetiach ks. proboszcz Stanisław Abramowicz w 1907r. rozpoczął budowę świątyni wg projektu Józefa Piusa Dziekońskiego - najwybitniejszego architekta polskiego budownictwa sakralnego na przełomie wieków. Nieprzychylna polityka władz carskich doprowadziła do rocznej przerwy w budowie. Pierwsza Msza św. w nowo wybudowanym kościele została odprawiona w odpust Przemienienia Pańskiego 6 sierpnia 1912 r.
6 lipca 1939 r. garbowski kościół pw. Przemienienia Pańskiego został konsekrowany przez biskupa Mariana Fulmana.
Kościół oparty jest na planie krzyża łacińskiego, z halowym korpusem i masywnymi wieżami – jest największy na Lubelszczyźnie. Ma 75 m wysokości, 62 m długości i 30 m szerokości. Dzięki długotrwałej pracy projektowej i kolejnym zmianom (ostatnie wprowadzono już w trakcie budowy), kościół w Garbowie jest jedną z lepiej dopracowanych budowli Dziekońskiego. Poprzez stopniowe ograniczanie elementów dekoracyjnych na rzecz podkreślenia konstrukcji architektonicznej dobitnie udowodnił, że „styl gotycki jest konstruktywny, nie dekoracyjny jedynie”.
Podczas I wojny światowej budowla kościoła mocno ucierpiała. Spadło na nią ponad 100 pocisków artyleryjskich. Przy remoncie w latach 20. XX w. wmurowano ku pamięci kilkadziesiąt pocisków w elewację (głównie zachodnią) odnowionego kościoła. Ta nietypowa forma dekoracji upamiętnienia ostrzał kościoła i robi na oglądających obiekt duże wrażenie.
Wyposażenie kościoła nawiązuje do stylu neogotyckiej świątyni (ołtarze, ambona, chrzcielnica, organy). Warto zatrzymać się przy niewidocznym na codzień obrazie w ołtarzu głównym „Męczeństwo św. Wojciecha” pędzla Antoniego Michalaka, odsłanianym na odpust 23 kwietnia. Godne uwagi są też rzeźby i stacje drogi krzyżowej autorstwa wybitnej rzeźbiarki sakralnej Zofii Trzcińskiej-Kamińskiej, pochodzącej z tutejszej parafii. Okna przyozdabiają witraże wykonane w pracowni Białkowskiego w Warszawie w 1921 r. /największe witraże 9x4,5 m/. Na chórze znajdują się 35-głosowe koncertowe organy z 1929 r. /firmy Biernackiego z Warszawy/. To jedne z najokazalszych instrumentów na Lubelszczyźnie. Posiadają 2.160 piszczałek o długości od 15 cm do 6 m.
W zachodniej wieży kościoła pośród innych dzwonów został zawieszony ok. 1000 kg. dzwon z 1512 r. (8 lat starszy od słynnego dzwonu „Zygmunt” w Krakowie), ufundowany przez ks. Jana Ożarowskiego – kapelana królewskiego. Dzwon ten skonfiskowany przez władze carskie w czasie I wojny światowej szczęśliwie powrócił z Rosji w 1923 r. Dzięki odwadze parafian dzwon nie został też zarekwirowany przez hitlerowców. Już w czasie wojny, podczas nocnej akcji ks. proboszcza i zaufanych parafian, 2 dzwony zostały zdjęte i zakopane na polu. Powróciły na wieżę kościelną 3 maja 1945 r.
Nieco młodszym zabytkiem jest barokowa monstrancja w postaci słońca podtrzymywanego przez trzech aniołów. Pochodzi z 1638 r. i jest używana do dzisiaj w uroczystych liturgiach.
Po II wojnie kościół był remontowany trzykrotnie. W latach 50. budowla została odnowiona ze zniszczeń wojennych – wykonano wówczas żelbetonowe ankry, które wzmocniły sklepienia korpusu, transeptu, prezbiterium oraz wież. W ostatnich dwóch dekadach XX w. cała świątynia została odnowiona m. in. wymieniono pokrycia dachów na blachę miedzianą (zużyto 13 ton miedzi). Trzecia renowacja przypadła na rok 2011. Została wówczas wyremontowana zewnętrzna elewacja frontonu i wież kościoła, wymieniono nawierzchnię placu przed kościołem, wykonano nowe schody główne. Gruntownej odnowie zostało poddane całe wnętrze kościoła. Jednak największą radość garbowskim parafianom przyniosło zainstalowanie ogrzewania podłogowego, co wiązało się z koniecznością wymiany posadzki w całym kościele.
W okresie Bożego Narodzenia w garbowskim kościele parafianie i goście mogą podziwiać słynną ruchomą szopkę wykonaną w 1965 r. przez lokalnego artystę Aleksandra Fijałkowskiego oraz choinki każdego roku pięknie przyozdabiane przez panie z KGW. Od 2015 r. przed kościołem urządzana jest dodatkowo tzw. żywa szopka.
20 maja 2012 r. na placu przykościelnym odsłonięto tablicę upamiętniającą 5-ciu lotników wywodzących się z par. Garbów – walczących w Polskich Siłach Powietrznych na Zachodzie , uczestników bitwy o Anglię:
płk pil. Wojciech Kołaczkowski – dowódca „Dywizjonu 303”
por. pil. Józef Wójcik
st. sierż. r-op. Tadeusz Świdziński
sierż. pil. Jakub Bargiełowski – „As myśliwski” – 41 poz. na Liście Bajana
sierż. pil. Bolesław Wejman.
Czterej z nich zostali uhonorowani m.in. orderem „Virtuti Militari”.
Niech poznawanie historii i współczesnego funkcjonowania naszej świątyni pozwoli ludziom dostrzec w niej obecność zbawiającego Boga i skłoni do zanurzenia się w modlitwie w tym świętym miejscu.
Ks. proboszcz Zenon Małyszek